Jaarverslag 2018 - 2019

De nood aan onderwijspersoneel in Antwerpen blijft stijgen. De media berichten dan ook regelmatig over de uitdaging die het lerarentekort met zich meebrengt.

Om hier verandering in te brengen, heeft Onderwijstalent het afgelopen jaar heel wat initiatieven en projecten opgestart.

Leerkrachten in spe

Sinds 2012 stoomt Onderwijstalent werkzoekenden klaar voor tewerkstelling in het onderwijs. In de beginjaren werd de klemtoon gelegd op het kleuter- en lager onderwijs. Vandaag is er echter voor een aantal vakken ook een grote nood aan leerkrachten secundair onderwijs. Met de uitbreiding van de OKOT-trajecten* proberen we hierop een antwoord te bieden. Er werd rekening gehouden met de vernieuwde lerarenopleidingen. We spreken nu van een educatieve master, educatieve bachelor en educatieve graduaatsopleiding. Deze opleidingen kunnen vanaf september 2019  enkel nog gevolgd worden aan een universiteit of hogeschool.

VDAB sloot nieuwe, structurele samenwerkingsovereenkomsten met de Karel de Grote hogeschool, de Artesis Plantijn hogeschool en de Thomas More hogeschool.  Werkzoekenden die in het onderwijs aan de slag willen en de opleiding via VDAB wensen te volgen, kiezen zowel bij de educatieve bachelor als bij het educatief graduaat secundair onderwijs voor knelpuntvakken. Bij de educatieve bachelor kunnen werkzoekenden de pedagogische bekwaamheid verwerven voor volgende vakken: Frans, Nederlands, wiskunde, bouw, elektriciteit, hout, mechanica. Bij de educatieve graduaatsopleiding kunnen kandidaat-studenten kiezen uit volgende knelpuntvakken: bouw, elektriciteit, hout, mechanica, autotechniek, meubelmakerij, centrale verwarming, carrosserie, schrijnwerkerij, koeltechniek, lassen-constructie, metaal en sanitair.

Om werkzoekenden zonder pedagogische bekwaamheid en met interesse voor tewerkstelling in het onderwijs te informeren, organiseert Onderwijstalent infosessies over de lerarenopleidingen. Indien kandidaten voldoen aan de toelatingsvoorwaarden en ze de selectieprocedure positief doorlopen hebben, starten zij aan de opleiding aan de hogeschool met een VDAB-opleidingscontract. De opleiding is dan volledig kosteloos en studenten worden door een bemiddelaar van VDAB begeleid voor, tijdens en na de opleiding.

Tijdens het schooljaar 2018-2019 waren er 84 studenten bezig met de opleiding kleuter en lager onderwijs, 34 met de opleiding secundair onderwijs en 6 studenten volgden de specifieke lerarenopleiding met ondersteuning van VDAB. 33 OKOT-studenten behaalden hun diploma van leerkracht.

Medewerkers van Onderwijstalent informeerden het afgelopen jaar zo’n 150 laatstejaarsstudenten van de verschillende lerarenopleidingen in de Antwerpse hogescholen. Ze adviseerden studenten over de inschrijving bij VDAB, de beroepsinschakelingstijd, de opmaak van een leerkrachten-CV in Mijn Loopbaan en het solliciteren als leerkracht in de verschillende onderwijsnetten.  Voor persoonlijke vragen kunnen de afstudeerders zowel telefonisch, persoonlijk als via mail terecht bij de bemiddelaars van Onderwijstalent.
Op de studie-informatiedagen in januari 2019 (SID-in) maakten laatstejaarsleerlingen secundair onderwijs kennis met talloze opleidingen, onderwijsinstellingen en beroepen. Onderwijstalent nam drie dagen deel en informeerde een 90-tal bezoekers over de uitdagingen en de mogelijkheden die een job in het onderwijs kan bieden. Door in gesprek te gaan met de leerlingen en hun bekommernissen en vragen rond het werken o.a. in een grootstedelijke context te beantwoorden, kregen de leerlingen een duidelijker en realistischer beeld over het beroep en de opleiding.

Het aantal mensen dat op latere leeftijd in het onderwijs stapt, stijgt jaar na jaar. Een carrièreswitch naar het onderwijs brengt heel wat met zich mee, daarom organiseert Onderwijstalent infoavonden voor zij-instromers. Geïnteresseerden worden geïnformeerd over de lerarenopleidingen, het lerarenberoep en de overstapmogelijkheden naar het onderwijs. Op 14 februari en 14 mei  waren er respectievelijk 20 en 32 aanwezigen. Teach for Belgium gaf een toelichting over hun aanbod en twee leerkrachten (kleuter en lager onderwijs) vertelden gepassioneerd over hun job. Ook achteraf was er de mogelijkheid om van gedachten te wisselen met leerkrachten. De aanwezigen konden met vragen tevens onmiddellijk terecht bij een medewerker van Onderwijstalent voor een persoonlijk gesprek. De meesten onder hen ambieerden de job van leerkracht secundair onderwijs.

Onderwijstalent was aanwezig als standhouder op verschillende jobbeurzen (jobbeurs KU Leuven, Kalmthout, Werken bij de overheid). Zo informeerden we een honderdtal geïnteresseerden. De workshop rond onderwijs op de beurs ‘Werken bij de overheid’ werd gevolgd door een 20-tal kandidaten.

Iedereen met vragen over werken in het onderwijs en de opleidingen daarnaartoe is welkom bij Onderwijstalent (persoonlijk, telefonisch, via mail).

*onderwijskwalificerende opleidingstrajecten
In een opleidingstraject met VDAB-opleidingscontract verwerven werkzoekenden (die aan de voorwaarden voldoen) de competenties om een knelpuntberoep uit te oefenen én behalen ze een diploma, en dit in functie van een duurzame tewerkstelling. Het gaat om een voltijdse studie in dagonderwijs.De opleiding is GRATIS als de werkzoekende aan de voorwaarden voldoet. Het traject duurt 1 tot 3 jaar.

Leerkrachten

Zowel werkzoekende als werkende leerkrachten kunnen via “you can book me”, telefonisch, via e-mail of tijdens de permanentie-momenten met vragen terecht bij Onderwijstalent. Medewerkers van Onderwijstalent helpen hen graag verder met loopbaanvragen, vragen rond bekwaamheidsbewijzen, loon, nieuwe wetgeving TADD, informatievragen, begeleiding en hulp tijdens het solliciteren,... We stimuleren werkzoekende leerkrachten secundair onderwijs om via een VDAB-opleidingscontract lesbevoegdheid voor een bijkomend knelpuntvak te behalen om zo hun kans op aanwerving te vergroten.

Om het lerarentekort en het behoud van leerkrachten in het onderwijs aan te pakken, werden er verschillende initiatieven genomen door Onderwijstalent en haar partners.

Start-Wijs is een netwerk waar de Antwerpse onderwijsnetten, de lerarenopleidingen (Artesis Plantijn, Karel de Grote en Universiteit Antwerpen), Onderwijstalent en Onderwijsnetwerk Antwerpen hun expertise bundelen rond aanvangsbegeleiding. De slagzin 'Samen sterk starten in onderwijs' geeft weer dat dit netwerk inzet op coaching, begeleiding en verdere ontwikkeling van startende leerkrachten. Op 6 februari 2019 organiseerde Start-Wijs een inspiratiedag voor startende leerkrachten in Antwerpen.  Er werd een ruime keuze aan interactieve workshops aangeboden. De thema’s waren zeer divers: van yoga en mindfulness tot energizers, van coöperatief bouwen aan je klasklimaat tot differentiatie in het secundair. De onderwerpen waren zowel gericht op  kleuter-, lager-, secundair- als buitengewoon onderwijs. Er waren tijdens het event 113 startende leerkrachten aanwezig.

De diversiteit in de klas neemt al jaren toe. En toch weerspiegelt die trend zich niet in het lerarenkorps, integendeel!
De werkgroep diversiteit lerarenopleiding stelt tot doel om meer jongeren met een migratieachtergrond toe te leiden naar en te coachen tijdens de lerarenopleiding, zodat het Antwerpse lerarenkorps diverser wordt. Deze werkgroep is samengesteld uit de lerarenopleidingen (UA, AP en KdG), CVO Vitant, PEP vzw, De Schoolbrug, Minderhedenforum, Atlas, Let’s go urban, Teach for Belgium, Orbit vzw, Onderwijstalent, Stad Antwerpen – Werk & Economie, CS/Jeugd & Onderwijsnetwerk Antwerpen.
Op woensdag 12 december 2018 organiseerden Onderwijstalent en Agodi Academie een vorming rond diversiteit op school. 23 werkzoekende en werkende leerkrachten namen deel aan deze interactieve workshop. Houssein Boukhriss duidde met behulp van de Cultuurdriehoek de vooroordelen en cultuurverschillen waar een leerkracht in een grootstad als Antwerpen dagelijks mee te maken heeft.

Onderwijstalent organiseert ook jobdates met als doel werkzoekende leerkrachten en directies samen te brengen. 13 november 2018 vond een jobdate voor het basisonderwijs plaats. Er werden 144 werkzoekende leerkrachten uitgenodigd, waarvan er 36 mensen gesolliciteerd hebben. De standen werden bemand door de verschillende onderwijsnetten.
Ook op 14 februari 2019 organiseerde Onderwijstalent een  jobdate voor het basis en secundair onderwijs. Deze jobdate werd voorafgegaan door een  buurtwandeling met bezoek aan de basisschool Omnimundo en de secundaire school Koninklijk Atheneum Antwerpen. Zowel werkzoekende leerkrachten uit andere regio’s als gemotiveerde zij-instromers en kandidaat-leerkrachten die met ‘voldoend geacht’ of ‘ander’  bekwaamheidsbewijs aangesteld kunnen worden, werden uitgenodigd voor de kennismaking met de twee Antwerpse scholen. Eén persoon is na het bezoek aan Het Atheneum in deze school gaan solliciteren, een andere mocht starten met een beroepsverkennende stage en heeft nadien een interim gedaan in dezelfde school. Voor de jobdate werden er 140 werkzoekende leerkrachten uitgenodigd, waarvan er 57 aanwezig waren. Mensen die aanwezig waren en meldden dat ze niet (meer) in het onderwijs aan de slag wilden, kregen meteen een gesprek met een bemiddelaar zodat het VDAB-dossier van de klant aangepast kon worden.

A city teacher, een initiatief van Onderwijstalent, is een Erasmusproject waar buitenlandse studenten en AP-studenten een interactief spel ontwerpen voor studenten van de lerarenopleidingen in Antwerpen en voor zij-instromers. Het spel laat spelers kennismaken met organisaties en mogelijkheden die de stad Antwerpen biedt ter ondersteuning van het lesgeven. Antwerpen ontdekken als aantrekkelijke, diverse stad waar het goed is om te wonen en te werken als leerkracht! Het project resulteert in een basisconcept dat begin 2020 verder uitgewerkt zal worden door Erasmusstudenten.

Op 16 mei organiseerde Onderwijstalent samen met het servicepunt Zorg van VDAB een beroepenbad voor toeleiders (partnerorganisaties, bemiddelaars OCMW, jongerenorganisaties,...) met als doel hen een goed zicht te geven op de jobs in de  zorg- en onderwijssector. Het beroepenbad vond plaats in het Zorgbedrijf Antwerpen. Naast een uiteenzetting over tewerkstelling en opleidingsmogelijkheden in het onderwijs bezochten we met 16 aanwezigen de school Axi-Joma. Hier kregen we de pro’s en de contra’s te horen van het werken in een grootstedelijke context.

Directies/netten

De Commissie Sectoraal Netwerk Onderwijs (CSNO) is samengesteld uit vertegenwoordiging van de Antwerpse schoolbesturen (basis, secundair en buitengewoon onderwijs), de lerarenopleidingen (UA, AP en KDG), Departement Onderwijs & Vorming, Agentschap voor Onderwijsdiensten, Onderwijstalent, kabinet onderwijs en Onderwijsnetwerk Antwerpen. Dit netwerk beoogt het aantrekken, opleiden en behouden van voldoende en competente leerkrachten in Antwerpen.
De acties die uit deze vergaderingen ontstaan zijn en gerealiseerd werden door Onderwijstalent, zijn in voorgaande rubrieken reeds beschreven nl. het organiseren van buurtwandelingen en van jobdates waar werkzoekende leerkrachten en schoolbesturen elkaar ontmoeten, met het oog op het invullen van concrete vacatures.

Afgelopen schooljaar nam Onderwijstalent verschillende initiatieven om contacten te leggen en te onderhouden met directies en onderwijsverstrekkers van alle netten. Zo stelden we onze werking, het lerarentekort en het gebruik van Arvastat met o.a. de knelpuntberoepen Vlaanderen voor op een directieoverleg secundair onderwijs van het Diocesaan Secretariaat Katholiek Onderwijs (DSKO). Verder verstevigden we onze samenwerking met het stedelijk onderwijs en het gemeenschapsonderwijs via schoolbezoeken en vacature- ondersteuning.

De cijfers

• De spanningsindicator, die jaarlijks opgenomen wordt in ons jaarverslag, geeft een beeld over de krapte op de arbeidsmarkt. De spanningsindicator geeft de verhouding weer tussen het aantal werkzoekenden en het aantal openstaande vacatures. Als deze verhouding groot is, verloopt het invullen van jobs vlotter. Omwille van een fout in de telling van het aantal ontvangen vacatures, is het echter niet mogelijk om momenteel een correcte weergave van de cijfers te geven. Vanaf november zou dit rechtgezet zijn en is het mogelijk bij Onderwijstalent de juiste gegevens te bekomen.
  Uit onze ervaring, kunnen we alvast wel meedelen dat er zowel voor de leerkrachten kleuter, lager als secundair (voor bepaalde vakken) een groot knelpunt blijft bestaan in de regio Antwerpen. Opdat de spanningsindicator een zo correct mogelijk beeld zou weergeven van de noden in het onderwijs, blijven we directies aanmoedigen om vacatures steeds te melden aan VDAB. Dat stelt ons namelijk in de mogelijkheid om knelpunten in kaart brengen en daar bijgevolg beleidsmatig acties aan te koppelen.
• OKOT
  73 OKOT-studenten begonnen aan een lerarenopleiding
  33 OKOT-studenten behaalden hun diploma van leerkracht
• Werkzoekende leerkrachten
  588 mensen waren afgelopen schooljaar in begeleiding bij Onderwijstalent.